Φεστιβάλ Συνοικισμός 2018: η καπιταλιστική ανάπτυξη μέσω της τέχνης και του φιλανθρωπικού ρατσισμού

.

Τέχνη της εξουσίας. Τέτοια είναι η τέχνη της “Ελευσίνα 2021 α.ε”. Παράγει ιδεολογία, κοινωνική συνοχή, ενδυναμώνει την εξουσία. Η τέχνη της “Ελευσίνα 2021 α.ε” εργάζεται στο μικροεπίπεδο. Είναι για τον καθένα, διότι συγκροτεί τον καθένα. Η τέχνη της “Ελευσίνα 2021 α.ε” είναι η παραγωγική όψη της εξουσίας στην πόλη της Ελευσίνας. Ανακατασκευάζει την πόλη και τους κατοίκους της.

.

“Ποιο είναι το κεντρικότερο ζήτημα που θέτει το πρόγραμμα της Ελευσίνας ή η “Euphoria”;
Το κεντρικότερο ζήτημα είναι: ποια είναι η λειτουργία της τέχνης και του καλλιτέχνη σήμερα. […] το πώς δηλαδή θα μπορούσαμε να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια και το περιεχόμενο μιας δημόσιας κουλτούρας, μιας τέχνης που δεν είναι ούτε για τους λίγους, ούτε για τους πολλούς αλλά για τον καθένα ξεχωριστά […]. Δουλεύουν [οι καλλιτέχνες] μέσα στις γειτονιές, μέσα στην πόλη με ομάδες πολιτών και πολλά από τα έργα είναι προϊόν συν-δημιουργίας του καλλιτέχνη και των κατοίκων και επίσης τα έργα αυτά αφηγούνται, φέρνουν στην επιφάνεια, τις ιστορίες και τα αφηγήματα αυτής της πόλης, αυτών των ανθρώπων.”¹

“Το Φεστιβάλ Συνοικισμός είναι ο πρώτος νέος θεσμός της Ελευσίνας 2021 Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, που συστηματοποιεί τη φιλοσοφία, τις κεντρικές αξίες και τη μεθοδολογία του κεντρικού της μηνύματος «Μετάβαση στην EUphoria».

[…] 

Θεματικά, η φετινή πρώτη έκδοση επικεντρώνεται στο προσφυγικό, ένα κεντρικό ευρωπαϊκό ζήτημα της εποχής μας, που είναι ταυτόχρονα η βάση της συλλογικής μνήμης του Συνοικισμού.”²

 

Οι πολιτισμένοι κατασκευάζουν τα αφηγήματα της πόλης. Στο φεστιβάλ Συνοικισμός κατασκευάζουν το αφήγημα για την προσφυγιά. Συνοπτικά, λένε ότι ο συνοικισμός είναι μια προσφυγική συνοικία και για αυτό οι κάτοικοί του ακόμα και σήμερα γνωρίζουν τη δυστυχία της μετανάστευσης από πρώτο χέρι. Οι μνήμες διατηρούνται ακέραιες. Για τον λόγο αυτό οι κάτοικοι του συνοικισμού δεν είναι ρατσιστές. Αντίθετα είναι φιλόξενοι άνθρωποι και έχουν πολλά κοινά με τους σύγχρονους μετανάστες. Οι σύγχρονοι μετανάστες από τη μεριά τους είναι κάποιοι άτυχοι κακομοίρηδες που ζητάνε απλά λίγη από την καλοσύνη της πολιτισμένης ευρώπης και της φιλόξενης ελλάδας.

.

Το αφήγημα για την προσφυγιά, όσον αφορά στο ιστορικό του κομμάτι, το έχει πάρει εργολαβία ο σύλλογος των μικρασιατών της Ελευσίνας που είναι ένα μάτσο βλάκες και δεν έχουν πλέον τίποτα κοινό με τους πρόσφυγες του 1922. Οι πρόσφυγες του 1922 μέσα από τη φτώχεια τους απέκτησαν ταξική συνείδηση, απήργησαν, τις παίξανε με τους μπάτσους, κάνανε αλληλεγγύη ο ένας στον άλλο καθημερινά. Μπορεί όχι όλοι, αλλά οι περισσότεροι. Από την άλλη οι βλάκες του συλλόγου των μικρασιατών κάνανε brand τον όρο “μικρασιάτης πρόσφυγας” και άνοιξαν δουλειές, παίρνουν τις επιχορηγήσεις του δήμου και παράγουν αντιτουρκισμό. Ο χριστιανισμός και ο ελληνισμός είναι η καρδιά και η ψυχή τους. Ανοίγουν τα στόματά τους και καταστρέφουν τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους.

.

Όσον αφορά στις σύγχρονες πτυχές του, το αφήγημα για την προσφυγιά το κατασκευάζουν οι πολιτισμένοι ακολουθώντας πιστά την φιλανθρωπική ιδεολογία που είναι η άλλη όψη της μισανθρωπικής ιδεολογίας του ρατσισμού. Ο λόγος για τη σύγχρονη μετανάστευση αρθρώνεται με έναν τρόπο που συσκοτίζει το φαινόμενο όσο δεν πάει. Γίνεται λόγος για τις δυστυχίες του πολέμου και του ξεριζωμού σαν να είναι κακοκαιρία. Κανένας λόγος για τις αιτίες του πολέμου. Το πολύ πολύ να γίνει αναφορά στους κακούς μουσουλμάνους. Η ελλάδα, η ευρώπη και οι όποιοι άλλοι δεν είναι ποτέ μέρος των αιτιών του πολέμου. Ας μην αναφέρουμε τα κράτη και το κεφάλαιο γενικά, τους διακρατικούς ανταγωνισμούς ως συνέπειες της καπιταλιστικής κρίσης/αναδιάρθρωσης. Κανένας λόγος για την κρατική διαχείριση των μεταναστών στα ελληνικά και ευρωπαϊκά εδάφη. Κανένας λόγος για το πόσο συμφέρει τα ελληνικά αφεντικά η παρανομοποίηση των μεταναστών, για το πόσο υποτιμάει την εργασία τους, για το πόσο υποβαθμίζει τη ζωή τους. Κανένας λόγος για το πόσο και πόσοι πλουτίζουν από τα ευρωπαϊκά κονδύλια που προορίζονται για τους μετανάστες. Κανένας λόγος για την τρομοκρατία της επαναπροώθησης που στοχεύει μαζί με τα προηγούμενα στην πειθάρχηση των μεταναστών, στον καταναγκασμό τους να ζήσουν στον ταξικό πάτο της ελληνικής κοινωνίας και της ευρώπης. Κανένας λόγος για όλα αυτά που σημαίνουν τη συνέχιση του πολέμου από τον οποίο οι μετανάστες πασχίζουν να ξεφύγουν.

Το αφήγημα για το προσφυγικό ζήτημα που κατασκευάζουν οι πολιτισμένοι εντοπίζει το κεντρικό πρόβλημα στην ξενοφοβία. Θεωρεί απλά ότι δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες συστάσεις. Ότι επειδή οι έλληνες έρχονται σε επαφή με ανθρώπους που είναι φορείς άγνωστων πολιτισμών και ότι επειδή φοβούνται το μη χριστιανικό και μη δυτικό στοιχείο αυτών των πολιτισμών, αυτό μπορεί να παράγει ασυνείδητα έχθρα. Τελικά οι έλληνες ρατσιστές δεν είναι καθάρματα αλλά παραπλανημένοι χαζούληδες.  Ο ρατσισμός προς τους μετανάστες τελικά είναι μια μεγάλη παρεξήγηση. Επομένως οι πολιτισμένοι, τα αφεντικά τους, οι ιδεολόγοι τους και οι φίλοι τους έρχονται ως ανοιχτόμυαλοι και συνετοί να λύσουν αυτήν την παρεξήγηση. Φέρνουν καλλιτέχνες από τις χώρες των προσφύγων και ευαισθητοποιημένους καλλιτέχνες έλληνες και ευρωπαίους και κάνουν εκδηλώσεις για να περάσουν το μήνυμα ότι οι μετανάστες το μόνο που ζητάνε είναι μια ζεστή ελληνική και ευρωπαϊκή αγκαλιά (και τι κοστίζει μια ριμάδα αγκαλιά;). Οι πολιτισμένοι έτσι πετυχαίνουν το εξής: από την μία αθωώνουν τον ελληνικό ρατσισμό προτρέποντάς τον να το ρίξει στην φιλανθρωπία και από την άλλη εκμηδενίζουν τις ανάγκες των μεταναστών, τις περιορίζουν σε μια ζεστή αγκαλιά και στα απολύτως στοιχειώδη της βιολογικής επιβίωσης, ενώ αυτό που πραγματικά θέλουν οι μετανάστες – και το δικαιούνται – είναι τουλάχιστον η ζωή που χάσανε.

Ο λόγος για την σύγχρονη μετανάστευση εστιάζει και στην “ελληνική φιλοξενία”. Εστιάζει σε κάθε φιλανθρωπία που επιβεβαιώνει και αναπαράγει την κοινωνική ανωτερότητα αυτού που προσφέρει και την κοινωνική κατωτερότητα αυτού που δέχεται. Για να γίνει πειστικός ο λόγος αυτός αφήνει και μερικούς πρόσφυγες να μιλήσουν και αυτοί και να πουν τα ίδια. Το ότι οι πρόσφυγες αυτοί δεν αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα δεν είναι σοβαρό πρόβλημα για τους εγκέφαλους των πολιτισμένων. Στο κάτω κάτω οι πολιτισμένοι ιδεολογία φτιάχνουν και αυτοί στους οποίους απευθύνονται εδώ και καιρό έχουν χάσει κάθε ικανότητα να διακρίνουν την ιδεολογία από την πραγματικότητα. Παρόλα αυτά η πραγματικότητα είναι αμείλικτη. Όποιος έχει την στοιχειώδη ικανότητα για σκέψη και την καρδιά του στην θέση της μπορεί να δει τι είναι η ελληνική φιλοξενία στην Μυτιλήνη, στο κέντρο της Αθήνας, στα χωράφια της ελληνικής επαρχίας, στον Ασπρόπυργο, στην Ελευσίνα³, σε κάθε στρατόπεδο συγκέντρωσης, στον πάτο του Αιγαίου.

.

Το γεγονός ότι η Ελευσίνα είχε μετανάστες μικρασιάτες δεν σημαίνει ότι ο κόσμος της έπαθε ανοσία στον ρατσισμό ή ότι οι απόγονοι των μεταναστών αυτών είναι εκ φύσεως αλληλέγγυοι σε κάθε μετανάστη. Όταν ήρθαν οι μετανάστες στην Ελευσίνα το 1922 έφτιαξαν την ζωή τους από την αρχή. Ό,τι και να ήταν ταξικά στην μικρά ασία, όταν ήρθαν στην ελλάδα στην πλειοψηφία τους προλεταριοποιήθηκαν. Οι μικρασιάτες στην Ελευσίνα αν κατάφεραν να επιβιώσουν αυτό το χρωστάνε στους εργατικούς αγώνες που κάνανε μέσα και έξω από τα εργοστάσια και στην ταξική αλληλεγγύη που ανέπτυξαν και μεταξύ τους αλλά και με τους άλλους προλετάριους της πόλης. Αν κατάφεραν να την παλέψουν με τον ρατσισμό, το κράτος και τα αφεντικά είναι γιατί ανέπτυξαν ταξική συνείδηση και οργανώθηκαν ταξικά. Αν η ντόπια εργατική τάξη της εποχής κατάφερε να μην ξεπέσει στον ρατσισμό, είναι γιατί ήταν και αυτή ταξικά συνειδητοποιημένη. Έβλεπε στους μετανάστες από την μικρά ασία τον εαυτό της και μια κοινή μοίρα τόσο μέσα στο εργοστάσιο όσο και έξω από αυτό, στην πόλη γύρω του. Από το 1922 όμως μέχρι σήμερα έγιναν πολλά. Δεν πέρασε απλά πολύς χρόνος. Δεν πέθαναν απλά οι πρώτοι μικρασιάτες και οι παλιοί γενικότερα. Το πιο σημαντικό είναι ότι διαλύθηκε η προλεταριακή κοινότητα από το 1980 και ύστερα. Οι εργάτες και άνεργοι της Ελευσίνας, από το 1980 και ύστερα, στην πλειοψηφία τους μικροαστικοποιήθηκαν συνειδησιακά – και πολλοί όχι μόνο συνειδησιακά. Οι απόγονοι των μικρασιατών δεν ήταν εξαίρεση. Ο ξεπεσμός όλων αυτών τον ανθρώπων – που οι περισσότεροι σήμερα είναι ακόμα ζωντανοί και ακόμα ξεπεσμένοι – επιβεβαιώθηκε το 1990, όταν ήρθαν οι πρώτοι αλβανοί μετανάστες. Και από τότε δεν έπαψε να επιβεβαιώνεται.

Από τότε μέχρι και σήμερα αρκετοί Ελευσίνιοι είτε μικροαστοί είτε εργάτες και άνεργοι είναι ρατσιστές, είτε μισάνθρωποι είτε φιλάνθρωποι. Και αν για τους μισάνθρωπους ρατσιστές της πόλης η αντιφασιστική νεολαία παίρνει κατά καιρούς τα μέτρα της, δεν γίνεται κάτι αντίστοιχο και με τους φιλάνθρωπους. Για το γεγονός αυτό θα ευθύνεται πλέον, μεταξύ των άλλων, και η ιδεολογία που παράγει η “Ελευσίνα 2021 αε”. Υπό αυτό το πρίσμα η κριτική στα λόγια και τις πράξεις των πολιτισμένων έχει μια πρακτική χρησιμότητα.

.

Αν λέγεται σήμερα από τους πολιτισμένους ότι οι κάτοικοι του συνοικισμού διατηρούν ζωντανές τις προσφυγικές μνήμες, αν λέγεται ότι οι κάτοικοι του συνοικισμού είναι αντιρατσιστές από κούνια λόγω μικρασιατικής καταγωγής, αυτό είναι μια τεράστια μπαρούφα που χρησιμεύει ως διαφήμιση για να έρθουν οι “ευαίσθητοι” κουλτουριάρηδες τουρίστες στις εκδηλώσεις της πολιτιστικής πρωτεύουσας. Αν γίνεται σήμερα στα πλαίσια του φεστιβάλ Συνοικισμός μια σύνδεση ανάμεσα στους σύγχρονους μετανάστες και στους ελευσίνιους απόγονους μικρασιατών πάνω στη βάση του φαινομένου της μετανάστευσης, αυτό είναι μια ξεδιάντροπη προσπάθεια από μεριάς δήμου, πολιτισμένων και των φίλων τους να βγάλουν λεφτά μέσα από την αισθητικοποίηση του φαινομένου της μετανάστευσης. Αυτή η προσπάθεια είναι ένα κομμάτι των σχέσεων που δημιουργούνται γύρω από τους μετανάστες και τις ανάγκες τους, καθώς αυτοί ζούνε εντός των σύγχρονων στρατοπέδων συγκέντρωσης, σχέσεων εκμετάλλευσης και καταπίεσης από τις οποίες κερδισμένοι βγαίνουν τα διάφορα μικρά και μεγάλα ντόπια αφεντικά. Το φεστιβάλ Συνοικισμός, πέρα από την παραγωγή ιδεολογίας, φιλοδοξεί να φέρει κουλτουριάριδες “ευαίσθητους” τουρίστες στην Ελευσίνα που μετά από την έκφραση της “ευαισθησίας” σχετικά με την προσφυγιά θα πάνε να διασκεδάσουν στα διάφορα μαγαζιά της Ελευσίνας και θα αφήσουν τα λεφτά τους στην πόλη.

.

Η τέχνη λοιπόν των πολιτισμένων είναι εξουσία και μέσο για την καπιταλιστική ανάπτυξη της πόλης. Ως τέτοια δεν θα κωλώσει πουθενά, δεν θα σεβαστεί τίποτα. Θα τα κάνει όλα θέαμα και θα προσπαθήσει να βγάλει από παντού χρήμα.

Δεν θα κωλώσει πουθενά.

Δεν θα σεβαστεί τίποτα.

Εκτός και αν…

Αν…

 


1. http://www.elculture.gr/blog/article/%CF%83-%CE%AD%CE%BD%CE%B1%CE%BD-euphoria-walk-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%BA%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CF%85-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CE%BF%CF%81%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CF%89%CF%82-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%B5%CF%8D%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B1-2021/

2. https://eleusis2021.eu/portfolio-posts/%CF%86%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B2%CE%AC%CE%BB-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82/

3. παραθέτονται εδώ link για τις πιο πρόσφατες ειδήσεις σχετικά με το στρατόπεδο συγκέντρωσης της Ελευσίνας:

https://www.kar.org.gr/2018/05/13/simantiki-anakoinosi-apo-allileggyoys-stin-eleysina-gia-toys-prosfyges/

https://www.rizospastis.gr/story.do?id=9793407